اصطلاحات شنوایی سنجی برای بسیاری از مراجعین من در طول ۱۵ سال فعالیت حرفه‌ای‌ام به عنوان شنوایی‌شناس، همیشه چالش‌برانگیز بوده است. به یاد دارم وقتی در حال توضیح نتایج آزمایش‌ها برای مراجعین بودم، گاهی با نگاه‌های گنگ و پر از سؤال آنها مواجه می‌شدم. همین تجربه‌ها باعث شد تا تصمیم بگیرم امروز به زبانی ساده، این اصطلاحات تخصصی را برای شما توضیح دهم.
اصطلاحات شنوایی سنجی: آنچه باید بدانید
در مسیر تشخیص و درمان مشکلات شنوایی، درک اصطلاحات شنوایی سنجی برای همراهان بیمار امری حیاتی است. به عنوان یک متخصص، همواره دیده‌ام که شنوایی شناس نقش محوری و تعیین‌کننده در تشخیص، ارزیابی و بهبود مشکلات شنوایی دارد. آشنایی با زبان تخصصی او می‌تواند ارتباط شما با تیم درمان را تقویت کرده و به درک بهتر وضعیت سلامت عزیزانتان کمک کند.
تعریف ساده و روان شنوایی سنجی
شنوایی سنجی علمی است که به بررسی، تشخیص و درمان اختلالات شنوایی می‌پردازد. این علم مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و روش‌های تخصصی است که به کمک آنها می‌توان وضعیت شنوایی فرد را ارزیابی کرد. برای درک بهتر، تصور کنید گوش انسان مانند یک سیستم پیچیده صوتی است که صداها را دریافت، تقویت و به مغز منتقل می‌کند. شنوایی سنجی به بررسی عملکرد این سیستم در مراحل مختلف می‌پردازد.
در مطب ارزیابی شنوایی، معمولاً با آزمایش‌هایی مواجه می‌شوید که میزان توانایی شنیدن صداها در فرکانس‌های مختلف را می‌سنجند. برای مثال، وقتی پزشک از “آستانه شنوایی” صحبت می‌کند، منظور حداقل شدتی است که فرد می‌تواند یک صدا را بشنود. این مانند تنظیم حداقل صدای تلویزیون است که شما هنوز می‌توانید آن را بشنوید. هر چقدر این عدد بزرگتر باشد، یعنی فرد نیاز به صدای بلندتری دارد تا بتواند آن را تشخیص دهد.
معرفی کلی پرکاربردترین اصطلاحات در این حوزه
در دنیای اصطلاحات شنوایی سنجی، با واژه‌های متعددی روبرو می‌شوید که دانستن آنها به شما کمک می‌کند. یکی از مهم‌ترین آنها “ادیوگرام” است که نموداری از وضعیت شنوایی فرد را نشان می‌دهد. تصور کنید این نمودار مانند کارنامه‌ای است که توانایی گوش برای شنیدن صداهای مختلف را نشان می‌دهد. در این نمودار، محور افقی فرکانس‌ها (از بم به زیر) و محور عمودی شدت صوت را نشان می‌دهد.
اصطلاح دیگری که معمولاً می‌شنوید “کم شنوایی انتقالی” و “کم شنوایی حسی-عصبی” است. کم شنوایی انتقالی مانند این است که درب خانه شما (گوش خارجی یا میانی) مشکل دارد و صدا به درستی وارد نمی‌شود. اما در کم شنوایی حسی-عصبی، مشکل در سیستم برق خانه (گوش داخلی یا عصب شنوایی) است. مثلاً، کودکی که به دلیل عفونت گوش میانی دچار مشکل شنوایی موقت شده، احتمالاً کم شنوایی انتقالی دارد که با درمان مناسب بهبود می‌یابد. در حالی که فردی که به دلیل سن بالا یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند دچار مشکل شده، احتمالاً کم شنوایی حسی-عصبی دارد که معمولاً دائمی است.
انواع آزمایش‌های شنوایی سنجی و اصطلاحات رایج آنها
۱. آزمایش‌های پایه شنوایی سنجی
آزمایش ادیومتری تون خالص (PTA) یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌های اصطلاحات شنوایی سنجی است. در این آزمایش، بیمار صداهایی با فرکانس‌های مختلف را از طریق هدفون می‌شنود و باید با فشردن دکمه یا بلند کردن دست به آنها پاسخ دهد. تصور کنید مانند یک پیانو که نت‌های مختلف را می‌نوازد و شما باید بگویید کدام نت‌ها را می‌شنوید.
آزمایش دیگر، تمپانومتری است که فشار هوای گوش میانی را بررسی می‌کند. این آزمایش مانند بررسی فشار یک اتاق در بسته است. اگر فشار نامناسب باشد، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مثل عفونت گوش میانی باشد.
۲. آزمایش‌های تخصصی‌تر
آزمایش OAE یا گسیل‌های صوتی گوش، برای بررسی عملکرد سلول‌های مویی گوش داخلی انجام می‌شود. این آزمایش مانند گرفتن عکس از عملکرد موتور یک ماشین است. سلول‌های سالم، صدایی تولید می‌کنند که توسط دستگاه ثبت می‌شود.
آزمایش ABR یا پاسخ شنوایی ساقه مغز، مسیر عصب شنوایی را از گوش تا مغز بررسی می‌کند. این آزمایش مثل بررسی یک مسیر طولانی برق‌رسانی است که باید مطمئن شویم در تمام مسیر، جریان به درستی عبور می‌کند.
۳. کاربردهای تشخیصی
نتایج این آزمایش‌ها به تشخیص نوع و شدت کم‌شنوایی کمک می‌کند. برای مثال، اگر در آزمایش PTA مشخص شود که فرد صداهای زیر را بهتر از صداهای بم می‌شنود، این می‌تواند نشان‌دهنده یک الگوی خاص کم‌شنوایی باشد. همچنین، ترکیب نتایج آزمایش‌های مختلف به ما کمک می‌کند تا محل دقیق مشکل را پیدا کنیم. مثلاً، اگر تمپانومتری غیرطبیعی باشد اما OAE طبیعی باشد، احتمالاً مشکل در گوش میانی است نه گوش داخلی.
- معرفی آزمایش‌های اصلی شنوایی سنجی به زبان ساده
- توضیح اصطلاحات تخصصی هر آزمایش به زبان عامیانه
- شرح مختصر فرآیند هر آزمایش و اصطلاحات مرتبط با آن
- کاربرد هر آزمایش در تشخیص مشکلات شنوایی
اصطلاحات شنوایی سنجی مرتبط با سمعک و درمان
۱. انواع سمعک: اصطلاحات کلیدی
در مطب، با دو دسته اصلی سمعک مواجه می‌شویم: سمعک‌های دیجیتال و آنالوگ. سمعک‌های دیجیتال مانند یک کامپیوتر کوچک عمل می‌کنند و قابلیت تنظیم دقیق‌تری دارند. اصطلاحاتی مانند RIC (گیرنده در کانال)، BTE (پشت گوشی) و ITC (داخل کانال) به محل قرارگیری سمعک اشاره دارند. با پیشرفت تکنولوژی، اصطلاحات شنوایی سنجی جدیدی مانند “سمعک‌های هوشمند” به این حوزه اضافه شده‌اند. این سمعک‌ها می‌توانند به تلفن همراه متصل شوند و تنظیمات خود را با محیط تطبیق دهند، درست مثل یک گوشی هوشمند که خود را با نور محیط تنظیم می‌کند.
۲. تنظیمات تخصصی سمعک
در فرآیند تنظیم سمعک، با اصطلاحاتی مانند “فیتینگ” و “مپینگ صدا” روبرو می‌شوید. فیتینگ مانند خیاطی کردن یک لباس است؛ سمعک را مطابق با نیازهای شنوایی شما تنظیم می‌کنیم. مپینگ صدا نیز شبیه تنظیم اکولایزر موسیقی است که صداهای مختلف را متناسب با نیاز شما تقویت می‌کند. “برنامه‌های شنیداری” و “کانال‌های فرکانسی” دو اصطلاح مهم دیگر هستند. تصور کنید تلویزیونی دارید که برای هر نوع برنامه، تنظیمات تصویر مخصوص دارد. سمعک نیز برای محیط‌های مختلف مانند رستوران، پارک یا منزل، تنظیمات ویژه‌ای دارد.
۳. مراقبت و نگهداری
نگهداری از سمعک نیازمند آشنایی با اصطلاحات تخصصی مانند “رسیور” و “میکروفون” است. رسیور همان بلندگوی کوچک سمعک است که صدا را به گوش می‌رساند و باید مرتباً تمیز شود. میکروفون‌ها نیز مانند گوش‌های سمعک هستند که صدا را دریافت می‌کنند.
“فیلتر محافظ” و “خشک‌کن” دو ابزار ضروری برای نگهداری سمعک هستند. فیلتر محافظ مانند ماسک برای سمعک عمل می‌کند و از ورود جرم گوش جلوگیری می‌کند. خشک‌کن نیز رطوبت را از سمعک می‌گیرد، درست مثل نم‌گیری که برای گوشی موبایل استفاده می‌کنید.
۴. پیگیری‌های درمانی
در جلسات پیگیری، واژه‌هایی مانند “آداپتیشن” و “فیدبک” را می‌شنوید. آداپتیشن به معنای عادت کردن مغز به صداهای جدید است، مثل زمانی که به عینک جدید عادت می‌کنید. فیدبک یا سوت زدن سمعک، مشکلی قابل حل است که معمولاً با تنظیم مجدد برطرف می‌شود.
نوشته پیشنهادی : اختلال پردازش شنوایی
منابع :
- Glossary – UR Medicine Audiology : این صفحه از مرکز UR Medicine Audiology اصطلاحات مربوط به شنوایی‌شناسی را توضیح می‌دهد و شامل تعاریف مفاهیمی چون Acoustic Neuroma و سایر اصطلاحات علمی مرتبط با شنوایی و تعادل است. لینک منبع
- Glossary of Terms | HearCare Audiology : این سایت توسط مرکز HearCare Audiology ارائه شده و شامل لیست کاملی از واژگان و اصطلاحات شنوایی‌شناسی است. این منبع برای درک بهتر مفاهیم مرتبط با اختلالات شنوایی و درمان‌های مربوط مفید است. لینک منبع